مدیریت کارآمد باطله و پسماند در صنایع معدنی مستلزم پیاده‌سازی رویکردهایی چون سیستم‌های مدیریت باطله صفر، بازیابی مواد ارزشمند از ضایعات و کاهش تولید ضایعات در مبدأ است. با توجه به این رویکرد در صنعت مس، استفاده از فناوری‌های نوین هوشمند جهت کنترل دقیق فرآیندها و جلوگیری از ایجاد پسماند امری ضروری است. همچنین بازیابی مجدد فلزات ارزشمند به منظور جلوگیری از هدررفت منابع و بهبود بهره‌وری اقتصادی و اصلاح فرآیندهای تولید جهت کاهش تولید باطله و افزایش پایداری زیست‌محیطی مورد توجه است. انجام صحیح این رویکرد منجر به پایه‌گذاری یک مدل توسعه صنعتی پایدار و مسئولانه خواهد شد.
جدول ۱ اقدام‌های راهبردی جهت مدیریت یکپارچه باطله و پسماند با رویکرد توسعه‌ای صنعت ۴ و ۵ را فهرست می‌کند. همچنین ملاحظات فنی جهت پیاده‌سازی این مهم در جدول ۲ و به تفکیک امورهای تولیدی گردآوری شده است.
جدول ۱: اقدام‌های راهبردی جهت مدیریت یکپارچه باطله و پسماند با رویکرد توسعه‌ای صنعت ۴ و ۵
| اهداف صنعت ۴ و ۵ | هوشمندسازی | کربن صفر | باطله صفر | توسعه پایدار |
|---|---|---|---|---|
| اقدام‌های راهبردی | – استفاده از سیستم‌های مدیریت هوشمند برای جداسازی، ذخیره‌سازی و بازیافت پسماندها – افزایش اتوماسیون در فرآیندهای معدنی و تولیدی به منظور کاهش باطله و پسماند – استفاده از IoT و هوش مصنوعی برای نظارت بر عملیات و فرآیندهای معدنی، شناسایی مناطق بهینه و کاهش تولید پسماند |
– بکارگیری انرژی‌های تجدیدپذیر مانند هیدروالکتریک در فرآیندهای تولید و بهره‌برداری معدنی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای – پیاده‌سازی فناوری‌های کربن‌گیری و استفاده از کربن ذخیره‌شده در دیگر فرآیندها یا بازیافت آن |
– طراحی سیستم‌های بازفراوری برای استفاده دوباره مس در چرخه تولید – شناسایی کاربردهای جدید برای باطله‌ها، مثل استفاده از آن‌ها در صنایع ساختمانی، تولید سیمان و بازیافت به مواد جدید – اصلاح فرآیندها جهت کاهش تولید باطله از طریق استفاده بهینه از منابع و کاهش هدررفت مواد اولیه |
– همکاری با جوامع محلی و ایجاد اشتغال پایدار برای آن‌ها – کاهش اثرات منفی محیطی فعالیت‌های معدنی بر مناطق مسکونی |
جدول ۲: ملاحظات فنی جهت مدیریت یکپارچه باطله و پسماند در صنعت مس
| واحدهای تولیدی | معدن | تغلیظ | ذوب | پالایشگاه |
|---|---|---|---|---|
| اقدام عملیاتی | – استفاده از سنسورهای هوشمند برای مانیتورینگ پیوسته عملیات استخراج و تولید پسماند – بهینه‌سازی الگوهای حفاری با هوش مصنوعی جهت کاهش پسماند – استفاده از ماشین‌آلات الکتریکی به‌جای دیزلی برای کاهش آلاینده‌ها – بازیافت پسماندهای سنگی در صنایع ساختمانی و راه‌سازی – اصلاح فرآیندهای حفاری و انفجار برای کاهش باطله – حفظ زیستگاه‌های طبیعی اطراف معادن |
– استفاده از تجهیزات هوشمند و مانیتورینگ لحظه‌ای در فرآیند تغلیظ – یادگیری ماشین برای بهینه‌سازی جداسازی فلزات ارزشمند – کاهش مصرف انرژی با بازیابی گرما – تغلیظ پیشرفته جهت کاهش باطله – مدیریت آب و مواد شیمیایی مصرفی – فناوری‌های پاک‌کننده برای کاهش آلاینده‌ها |
– بهینه‌سازی خودکار دمای کوره و ترکیب مواد – مدیریت هوشمند گازهای خروجی – فناوری‌های نوین کاهش CO₂ – جایگزینی سوخت‌های پاک و بازیافت گرما – بازیافت و استفاده مجدد از سرباره‌ها – کاهش تولید پسماندهای صنعتی در فرآیند ذوب |
– بازیافت و استفاده مجدد از اسیدهای مصرفی – بهینه‌سازی مصرف مواد شیمیایی با فناوری‌های هوشمند – ایجاد سیستم‌های ایمن برای ذخیره‌سازی و دفع پسماندها – استفاده از سیستم‌های پیشرفته تصفیه و کنترل انتشار برای کاهش آلودگی |